Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (Α.Ο) ονομάζεται η ικανότητα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) να επεξεργάζεται και να οργανώνει τις αισθητικές πληροφορίες που μεταφέρονται στον εγκέφαλο μέσα από τα αισθητήρια όργανα όπως τα μάτια, τα αυτιά, το στόμα, τη μύτη, το δέρμα, τους μύες, τις αρθρώσεις κλπ. και να τις χρησιμοποιεί κατάλληλα ώστε να παραγάγει τις κατάλληλες προσαρμοστικές αντιδράσεις του σώματος στο περιβάλλον (Ayres, 1972).

Η θεωρία της Α.Ο αναπτύχθηκε από την εργοθεραπεύτρια A. Jean Ayres, PHD., την δεκαετία του ‘70. Σήμερα η θεωρία και η θεραπευτική παρέμβαση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης έχουν μελετηθεί, τεκμηριωθεί και εξελιχθεί και η Α.Ο. αποτελεί πλέον στην Ευρώπη και στην Αμερική, την πιο γνωστή και πιο συχνά εφαρμοσμένη μέθοδο, για παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες.

Η μέθοδος της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης εστιάζει στα αισθητηριακά συστήματα του ανθρώπου, τα οποία είναι το ακουστικό, το απτικό, το αιθουσαίο το γευστικό, το οσφρητικό, και το ιδιοδεκτικό σύστημα, με έμφαση κυρίως στη λειτουργία των τριών σωματοκεντρικών συστημάτων: το απτικό, το ιδιοδεκτικό και το αιθουσαίο. Όλα τα συστήματα οργανώνονται και συνεργάζονται μεταξύ τους, προκειμένου να γίνεται η κατάλληλη ερμηνεία των πληροφοριών και το παιδί να εμφανίζει «τυπική» και «λειτουργική» συμπεριφορά.

Τι σημαίνει δυσλειτουργία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης;
Κάποιες φορές συμβαίνει η επεξεργασία των εισερχόμενων, από τα αισθητηριακά συστήματα, ερεθισμάτων/ πληροφοριών, να μην γίνεται σωστά οδηγώντας σε λάθος ερμηνεία των πληροφοριών. Αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας αυτής είναι είτε η υπέρ- αντίδραση στα ερεθίσματα, είτε η υπό- αντίδραση, ενώ μπορεί να παρατηρηθούν και οι δύο αντιδράσεις, όπου το παιδί εμφανίζει κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να αναστατώνεται όταν το αγγίζουν χωρίς προειδοποίηση ή δείχνει γενική άρνηση ή ευαισθησία στο άγγιγμα ή αναζητά έντονα τα αγγίγματα, τις αγκαλιές και την σωματική επαφή.

Ακόμα, ενδέχεται να δυσκολεύεται να ηρεμήσει μετά από κινητική δραστηριότητα και να εμφανίζει υπερδιέγερση ή να δυσανασχετεί όταν έρχεται σε επαφή με διάφορες υφές, όπως π.χ. όταν γίνεται προσπάθεια να φάει διαφορετικές τροφές ή όταν λερώνεται με φαγητό, άμμο, οδοντόκρεμα, μπογιές κ.τ.λ. ή και να διαμαρτύρεται έντονα όταν το χτενίζουμε, του κόβουμε νύχια, του βάζουμε αντιηλιακό κ.α. Επιπλέον, μπορεί να φοβάται και να αποφεύγει την κίνηση (σκάλες, τρέξιμο κτλ.), αποφεύγει την παιδική χαρά και αναστατώνεται, όταν τα πόδια του δεν αγγίζουν το έδαφος όπως π.χ. στη κούνια.

Επίσης, πιθανώς συχνά να ξεχνά οδηγίες, να διασπάται εύκολα η προσοχή του και να διατηρεί ελάχιστο ή μη ικανοποιητικό χρόνο την συγκέντρωσή του σε ένα παιχνίδι ή δραστηριότητα. Να μην ολοκληρώνει τις εργασίες ή τις δραστηριότητες που αρχίζει ή ακόμα μπορεί να μην επιτυγχάνει ή να μη διατηρεί βλεμματική επαφή ή αυτή είναι πολύ μικρής διάρκειας.

Ίσως ακόμα, να ζαλίζεται πολύ εύκολα, να αποφεύγει την περιστροφή κλπ.
ή να παρατηρείται πως διαθέτει φτωχή αντίληψη του χώρου, πέφτοντας και σκοντάφτοντας συχνά ή ακόμα και χάνοντας ή ρίχνοτας ακούσια συνέχεια τα πράγματά του.

Συχνά επίσης, μπορεί να εμφανίζει πολύ μικρή ανοχή στο στρες και στη ματαίωση, να αναστατώνεται και να θυμώνει πολύ εύκολα και χωρίς να είναι πάντα σαφής η αιτία. Είναι υπερκινητικό ή το αντίθετο εμφανίζεται πολύ παθητικό και άτονο.

Επιπρόσθετα, μπορεί να εμφανίζει δυσκολίες στον προφορικό λόγο ή μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσκολίες στην ανάγνωση, στη γραφή και στα μαθηματικά), ενώ είναι έξυπνο (έχει φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης).

Παρόλο που η δυσλειτουργία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης μπορεί να εμφανίζεται και σαν μεμονωμένη διαταραχή, συναντάται συχνά και με διαταραχές (συννοσηρότητα) όπως: Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές, Μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, αναπτυξιακή δυσπραξία, γενετικά σύνδρομα, εγκεφαλική παράλυση κ.α.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με τη μέθοδο της Αισθητηριακής ολοκλήρωσης οι δραστηριότητες επιλέγονται με βάση τον εκάστοτε θεραπευτικό στόχο και ο ειδικά εκπαιδευμένος θεραπευτής χρησιμοποιεί θεραπευτικό υλικό, δραστηριότητες και εξοπλισμό (π.χ. μπάλες, ή υλικά απτικού ερεθισμού κ.α.), που στοχεύει σε όλα τα αισθητηριακά συστήματα.